آبسه مقعدی و فیستول مقعدی هر دو جزو بیماریهای شایع ناحیه مقعد هستند که باعث درد، تورم یا ترشح چرکی از آن ناحیه میشوند. در صورت مشاهده علائم باید در اولین فرصت به پزشک متخصص مراجعه کرده و تحت درمان قرار گرفت تا از بروز عوارض جدیتر جلوگیری شود. در ادامه ابتدا توضیحاتی در مورد هر کدام از این بیماریها داده میشود و در نهایت به بررسی تفاوت آبسه مقعدی با فیستول مقعدی در قالب چند زیرعنوان پرداخته میشود.
یکی از مشکلات ناحیه مقعدی آبسه است که به دلیل تجمع باکتری یا مسدود شدن غدد اطراف مقعد به وجود میآید. چرک و عفونت وارده به غدد، بهصورت حفرهای چرکی در ناحیه مقعد ظاهر میشود که به آن آبسه مقعدی گفته میشود. این بیماری میتواند در افراد مختلفی مشاهده شود؛ ولی معمولاً در بین افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند و همچنین مبتلایان به دیابت یا بیماریهای گوارشی و التهابی روده بیشتر مشاهده میشود.
درد شدید و مداوم در اطراف مقعد شایعترین علائم آبسه مقعدی است که بهصورت ناگهانی ظاهر شده و در حین نشستن، حرکت یا دفع مدفوع این درد بیشتر میشود. از دیگر علائم این بیماری میتوان به تورم و قرمزی در ناحیه مقعد اشاره کرد. در بعضی از موارد نیز تب و لرز مشاهده میشود.
میتوان گفت آبسه مقعدی در دو حالت کلی بروز میکند. گاهی این بیماری بهصورت یک برجستگی چرکی در اطراف مقعد قابل مشاهده است؛ ولی در برخی از موارد آبسه در لایههای عمقیتر پوست مقعد وجود دارد و تشخیص آن بدون معاینه پزشک دشوار است.
توصیه میشود که در صورت مشاهده علائم آبسه مقعدی سریعاً به پزشک مراجعه شود تا نوع بیماری و سطح آن مشخص شود. آبسه گاهی بهصورت خودبهخود نیز تخلیه میشود؛ ولی معمولاً عفونت موجود بهصورت کامل تخلیه نمیشود و احتمال بروز فیستول مقعدی در آینده وجود دارد. به همین دلیل، مراجعه سریع به پزشک برای تخلیه اصولی آبسه و تجویز آنتیبیوتیک در صورت نیاز، اهمیت زیادی دارد. در واقع، درمان بهموقع میتواند از پیشرفت بیماری و بروز عوارض جدی جلوگیری کند.
فیستول مقعدی عمدتاً ناشی از آبسه درمان نشده است. همانطور که در قسمت قبلی بیان شد آبسه مقعدی اگر به طور کامل تحت نظر پزشک تخلیه و درمان نشود، ممکن است تبدیل به فیستول مقعدی شود. فیستول یک کانال غیرطبیعی بین پوست و کانال مقعد است که بهصورت یک مسیر باریک چرکی ظاهر میشود.
تفاوت آبسه مقعدی با فیستول مقعدی در ادامه بیشتر توضیح داده خواهد شد؛ ولی باید این نکته را بیان کرد که فیستول مرحله پیشرفتهای از آبسه مقعدی است و علائم آن ماندگارتر است. وقتی فردی دچار فیستول مقعدی میشود، شایعترین علامت بهصورت ترشح مداوم چرک یا مایع بدبو ظاهر میشود به صورتی که ممکن است حتی لباس او را آلوده کند. برخی دیگر از علائم فیستول مقعدی شامل درد، التهاب، قرمزی و خارش در اطراف ناحیه مقعدی است که تا حدودی مشابه علائم آبسه مقعدی است.
فیستول مقعدی یکی دیگر از مشکلات ناحیه مقعد است که معمولاً به دنبال یک آبسه درماننشده ایجاد میشود. فیستول در حقیقت یک کانال غیرطبیعی بین داخل کانال مقعد و سطح پوست اطراف آن است. زمانی که آبسه به طور کامل درمان نشود یا عفونت باقی بماند، مسیر باریکی از چرک به سمت پوست باز میشود و این ارتباط غیرعادی را ایجاد میکند. گاهی نیز با ادامه عفونت بیمار دچار تب و بیحالی میشود.
دیگر تفاوت آبسه مقعدی با فیستول مقعدی در احتمال بهبودی خودبهخودی است. فیستول برخلاف آبسه خودش بهبود نمییابد و نیاز به دخالت پزشک برای درمان وجود دارد. اگر درمان به تعویق بیفتد، فیستول میتواند پیچیدهتر شود و کانالهای متعددی در اطراف مقعد ایجاد کند که درمان آن را دشوارتر خواهد کرد.
شایان ذکر است که علاوه بر اینکه آبسه مقعدی در صورت عدم درمان ممکن است فیستول مقعدی را ایجاد کند، عوامل دیگر مانند بیماریهای التهابی روده مثل کرون، آسیبهای ناشی از جراحی، زایمان یا حتی عفونتهای مقاربتی نیز ممکن است باعث بروز فیستول شود؛ بنابراین شناخت بهموقع علائم و مراجعه به پزشک متخصص بسیار ضرورت دارد و میتواند از بروز مشکلات جدیتر و سخت شدن درمان پیشگیری کند.
میتوان گفت تفاوت آبسه مقعدی با فیستول مقعدی به چندین مورد خلاصه میشود که در ادامه به بررسی آنها پرداخته خواهد شد. شناخت این تفاوتها میتواند در روند درمان بیماری بسیار اهمیت داشته باشد.
ماهیت بیماری: اولین تفاوت آبسه مقعدی با فیستول مقعدی در ماهیت آنهاست. آبسه مقعدی در اثر تجمع عفونت در اطراف مقعد بهصورت حفرههای چرکی ظاهر میشود. درحالیکه فیستول بهصورت یک کانال عفونی و غیرعادی بین کانال مقعد و پوست اطراف بروز میکند. به زبان ساده، آبسه مرحله اولیه عفونت است و فیستول معمولاً پیامد مزمن آن محسوب میشود.
علائم: علائم بالینی، دومین تفاوت آبسه مقعدی با فیستول مقعدی است. همانطور که در بخشهای گذشته نیز به آن اشاره شد، آبسه مقعدی دارای علائم کوتاهمدت و ناگهانی بهصورت درد شدید، تورم و گاهی تب و لرز است. در مقابل علائم فیستول مقعدی پایدارتر بوده و شامل ترشح مداوم چرک و مایع بدبو از اطراف مقعد میشود. درد فیستول نسبت به آبسه خفیفتر اما طولانیتر است.
روند بیماری: فیستول معمولاً بهخودیخود از بین نمیرود و نیازمند روشهایی مانند جراحی برای درمان است. اما در نقطه مقابل آبسه مقعدی در صورت درمان بهموقع، عمدتاً بدون عارضه بهبود مییابد. اما اگر سهلانگاری شده و درمان بیماری پیگیری نشود احتمال بروز فیستول بسیار بالا میرود. پس سیر بیماری دیگر تفاوت آبسه مقعدی با فیستول مقعدی به شمار میرود.
عامل ایجاد بیماری: تفاوت آبسه مقعدی با فیستول مقعدی در عامل ایجاد آنها نیز خود را نشان میدهد. آبسه مقعدی به دلیل رشد باکتریها و انسداد غدد مقعدی بروز میکند درحالیکه فیستول اغلب از آبسه درمان نشده به وجود میآید. البته علل دیگری مانند بیماری کرون، زخمهای جراحی یا تروما نیز میتوانند در ایجاد فیستول نقش داشته باشند.
روش درمان: درمان آبسه و فیستول مقعدی به روشهای مختلفی قابل انجام است. البته بعد از مشاهده علائم بیماری برای تشخیص دقیق نوع بیماری و مرحله رشد آن باید به پزشک متخصص جراحی عمومی یا کلورکتال مراجعه کرد. در صورت نیاز گاهی برای بررسی دقیقتر، از روشهای تصویربرداری مانند سونوگرافی اندورکتال یا MRI لگن استفاده میشود. پس از معاینه و تحلیل شرایط بیمار توسط پزشک، یک سری روشهای درمانی پیشنهاد میشود که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم.
اگر پزشک تشخیص دهد که علائم مربوطه به بیماری آبسه مقعدی است، معمولاً با ایجاد یک برش کوچک میتواند چرک داخل حفره را تخلیه کند. بعد از آن نیز داروهایی مانند آنتیبیوتیک تجویز میشود. البته مراقبتهای بعد از درمان شامل شستوشوی روزانه، مصرف داروهای ضددرد نیز در روند بهبودی تأثیرگذارند.
فیستول مقعدی معمولاً بدون دخالت پزشک و با روشهای خانگی درمان نمیشود و همیشه نیازمند به جراحی یا لیزر برای درمان کامل آن وجود دارد. البته انتخاب نوع عمل به محل فیستول و درگیری عضلات اسفنکتر بستگی دارد. استفاده از لیزر به دلیل کمخطر بودن و دوره نقاهت کوتاهتر، محبوبیت بیشتری پیدا کرده است.
در هر دو بیماری، مراجعه سریع به پزشک و عدم خوددرمانی اهمیت دارد. تأخیر در درمان میتواند باعث عود عفونت، گسترش کانالهای فیستولی یا حتی آسیب دائمی به بافتهای اطراف مقعد شود.
آبسه مقعدی و فیستول مقعدی جزو بیماریهای عفونی است که در ناحیه مذکور ایجاد شده و مشکلات زیادی برای فرد مبتلا به وجود میآورد. آبسه معمولاً بهصورت حفرههای چرکی ظاهر میشود درحالیکه فیستول مقعدی بهصورت یک کانال غیرطبیعی عفونی بین کانال مقعد و پوست است. علائم آبسه بهصورت ناگهانی است درحالیکه فیستول بهصورت ماندگارتر بوده و علائم آن شامل ترشح چرک میشود. دیگر تفاوت آبسه مقعدی با فیستول مقعدی در روش درمان است. آبسه معمولاً با تخلیه و مصرف دارو درمان میشود؛ ولی فیستول عمدتاً نیاز به جراحی یا لیزر برای درمان کامل دارد. در صورت مشاهده هر کدام از علائم باید در اولین فرصت به پزشک متخصص مراجعه شود تا از بروز عوارض پیچیدهتر جلوگیری شود.
کلینیک برتر با بیش از ۱۰ سال تجربه و تجهیزات پیشرفته، تخصصی در درمان بیماریهای مقعدی از جمله آبسه و فیستول مقعدی ارائه میدهد. تیم پزشکان مجرب ما درمان را با کمترین درد و عوارض انجام میدهد. برای رزرو نوبت و اطلاعات بیشتر به کلینیک برتر مراجعه کنید.