امروزه تغییر در سبک زندگی افراد، داشتن تغذیه ناسالم و عدم پرهیز از نشستنهای طولانیمدت احتمال وقوع بیماریهای متعدد را بالا برده است که بواسیر یکی از آنهاست. این بیماری گوارشی در ناحیه مقعدی بروز میکند و میتواند با علائمی مانند درد، خارش، سوزش و حتی خونریزی خود را نشان دهد. وجود خونریزی در بواسیر از علائم نگرانکننده برای بیمار است بهطوریکه با مشاهده خون در مدفوع یا دستمالکاغذی دچار ترس یا اضطراب میشود. درک اینکه چرا بواسیر به خونریزی منجر میشود و چه عواملی این وضعیت را تشدید میکنند، نقش مهمی در پیشگیری و درمان دارد. در این مطلب، ابتدا به تعریف بواسیر و دلایل بروز آن پرداخته، سپس عوامل تأثیرگذار بر خونریزی، نشانههای خطر و روشهای تشخیص را بررسی خواهیم کرد.
یکی از مشکلات شایع مقعدی و گوارشی بواسیر یا هموروئید است. زمانی که رگهای خونی روده راست و ناحیه مقعد ملتهب و متورم میشوند، این مشکل خود را با علائمی مانند درد یا خونریزی بروز میدهد. این بیماری در سنین مختلف به وجود میآید؛ ولی در افراد بزرگسال و کمتحرک نمود بیشتری دارد.
بواسیر به دو نوع خارجی و داخلی تقسیمبندی میشود. نوع داخلی آن معمولاً بدون درد بوده و با خونریزی همراه است و همانطور که از اسمش پیداست در ناحیه درونی کانال مقعد دیده میشود. بواسیر خارجی با درد، سوزش و خارش ممکن است همراه باشد و محل بروز آن زیر پوست اطراف مقعد است.
عوامل مختلف در کنار هم قرار میگیرند و باعث فشار بیش از حد به دیوارههای رگهای مقعدی میشوند. این فشار به کشیدگی و تورم رگها منجر شده و در نهایت گرههای هموروئیدی شکل میگیرند. عواملی مانند یبوست طولانیمدت، اسهال مزمن، بارداری، اضافهوزن و نشستن یا ایستادن طولانیمدت از مهمترین دلایل افزایش فشار به این رگها محسوب میشوند. همچنین، بلند کردن اجسام سنگین یا فعالیتهای بدنی شدید میتواند ریسک ابتلا را افزایش دهد.
در کنار عوامل ذکر شده، سبک زندگی و تغذیه در شکلگیری بواسیر بسیار تأثیرگذارند. اگر فردی دارای رژیم غذایی کم فیبر باشد و همچنین مایعات را به اندازه کافی مصرف نکند، به دلیل سفتی مدفوع، دچار دشواری در دفع میشود و در نتیجه این فشار زیاد احتمال بروز بواسیر را افزایش میدهد. علاوه بر این، افزایش سن و کاهش انعطافپذیری دیوارههای عروقی هم احتمال بروز بواسیر را بالا میبرد. آگاهی از این دلایل و پیشگیری از آنها میتواند به کاهش شیوع این بیماری و جلوگیری از پیشرفت آن کمک کند.
در قسمت قبلی به این نکته اشاره شد که خونریزی در بواسیر یکی از علائم مهم بیماری است. این خونریزی به دلیل آسیب رسیدن یا پارگی رگهای خونی ناحیه مقعد رخ میدهد و روی دستمالکاغذی یا مدفوع به رنگ قرمز روشن قابل مشاهده است. معمولاً خونریزی در بواسیر داخلی وجود دارد و در بواسیر خارجی کمتر دیده میشود. آگاهی از عوامل تأثیرگذار بر شدت خونریزی و کنترل آنها بسیار مهم است که در ادامه این عوامل بررسی میشوند.
یبوست همیشه جزو عوامل مؤثر روی خونریزی در بواسیر بوده است. فرد دچار یبوست مزمن، در حین دفع مدفوع فشار زیادی به ناحیه مقعدی وارد میکند. این زور زدن بیش از حد احتمال آسیب به رگهای خونی آن ناحیه را افزایش میدهد. همچنین اسهال مکرر نیز میتواند باعث تحریک و التهاب رگهای خونی شود و خطر خونریزی در بواسیر را افزایش میدهد.
بارداری از دیگر عوامل مؤثر است. فرد باردار به دلیل تغییرات هورمونی و افزایش فشار داخل شکم ممکن است دچار بواسیر یا خونریزی ناشی از آن شود. اضافهوزن و چاقی نیز به دلیل فشار مداوم بر ناحیه لگن و مقعد، وضعیت مشابهی ایجاد میکند. همچنین نشستنهای طولانیمدت و بلند کردن اجسام سنگین نیز فشار زیادی به رگهای ناحیه مقعد وارد میکند. این دو عامل به دلیل مختل کردن جریان خون در عروق مقعدی، محرک خونریزی در بواسیر هستند.
بهعنوان عامل آخر و مهم میتوان به سبک زندگی و تغذیه اشاره کرد. این عامل بهصورت غیرمستقیم احتمال خونریزی در بواسیر را تشدید میکند؛ زیرا وقتی مدفوع سخت میشود، فشار زیادی به این ناحیه وارد میشود. برای جلوگیری از این مشکل میتوان مصرف آب و میوهها و سبزیجات تازه را در دستور کار قرار داد.
بهطورکلی، خونریزی در بواسیر نتیجه ترکیبی از فشار مکانیکی، التهاب و گاهی بیتوجهی به علائم اولیه است. با اصلاح سبک زندگی و رسیدگی به نشانهها در مراحل ابتدایی، میتوان از خونریزی شدید و عوارض جدیتر جلوگیری کرد.
خونریزی در ناحیه مقعدی همیشه به معنای بواسیر نیست. به همین دلیل تشخیص دقیق خونریزی از اهمیت ویژهای برخوردار است. برای مثال خونریزی میتواند نشانه بیماریهای جدیتری مانند پولیپ روده، شقاق یا حتی سرطان کولورکتال باشد. اگر خونریزی ناشی از بواسیر داخلی باشد، خون به رنگ قرمز روشن پس از دفع مدفوع یا روی دستمالکاغذی ظاهر میشود. در حالت معمول، خونریزی با درد همراه نیست و در مراحل اولیه، بهتنهایی رخ میدهد بدون اینکه علائم دیگری مانند درد شدید یا تب وجود داشته باشد. اگر خونریزی به صورت تیرهتر باشد و یا مدفوع حالت قیری داشته باشد، مشکل معمولاً از بواسیر نیست و به قسمتهای بالاتر روده مربوط میشود. این نکته نیز حائز اهمیت است که اگر خونریزی با درد شدید، ترشحات غیرطبیعی، تغییرات در الگوی اجابت مزاج یا کاهش وزن غیرقابل توجیه همراه باشد، سریعاً باید به پزشک مراجعه کرد.
پزشکان از روشهایی مانند معاینه فیزیکی ناحیه مقعد، آنوسکوپی (بررسی کانال مقعد با ابزار مخصوص)، و در صورت نیاز کولونوسکوپی استفاده میکنند. با انجام این آزمایشها، سعی میشود منبع خونریزی بهدرستی شناسایی شده و احتمال وجود سایر بیماریها رد گردد.
پس حتماً باید در صورت وجود خونریزی مقعدی به پزشک مراجعه کرد تا علائم بیماری توسط وی بررسی شود و نوع بیماری بهدرستی تشخیص داده شود. حتی اگر فرد مطمئن باشد که سابقه بواسیر دارد، هرگونه تغییر در شدت یا نوع خونریزی باید ارزیابی شود. اگر فرد شروع به خوددرمانی کند یا به پیگیری درمان خود نپردازد، خونریزیهای به وجود آمده، مشکلات جدیتری با خود به دنبال خواهد آورد.
بواسیر یکی از مشکلات رایج ناحیه مقعدی است که افراد زیادی در طول زندگی با آن مواجه میشوند. یکی از مهمترین علائم این بیماری خونریزی است که معمولاً به رنگ قرمز روشن در مدفوع یا روی دستمالکاغذی ظاهر میشود. عوامل مختلفی در خونریزی بواسیر نقش دارند؛ برای مثال، یبوست مزمن، نشستنهای طولانیمدت بدون استراحت، اضافهوزن، بارداری، سبک زندگی و تغذیه ناسالم همگی جزو عواملی هستند که در ایجاد یا تشدید خونریزی بواسیر نقش دارند. البته با این وجود همواره خونریزی در ناحیه مقعدی ناشی از بواسیر نیست و میتواند دلایل مختلفی مانند پولیپ روده، شقاق یا حتی سرطان کولورکتال داشته باشد. به همین دلیل در صورت مشاهده خونریزی، مراجعه به پزشک متخصص از اهمیت زیادی برخوردار است. پزشک با معاینه و بررسی علائم بیمار میتواند نوع بیماری را تشخیص دهد و درمان متناسب با آن را در دستور کار قرار دهد.
کلینیک برتر با بیش از ۱۰ سال تجربه و بهرهگیری از تجهیزات پیشرفته پزشکی، یکی از معتبرترین مراکز درمان بیماریهای مقعدی است. در این مرکز، جراحی و لیزر هموروئید (بواسیر) توسط تیمی از پزشکان مجرب خانم و آقا انجام میشود تا درمان شما با کمترین درد، حداقل عوارض و در کوتاهترین زمان ممکن انجام گیرد. علاوه بر درمان بواسیر، خدمات این کلینیک شامل درمان سایر مشکلات مقعدی و بیماریهای ویروسی شایع ناحیه تناسلی مانند زگیل و تبخال تناسلی نیز میباشد. اگر به دنبال مرکزی مجهز، ایمن و قابل اعتماد برای درمان بواسیر هستید، کلینیک برتر بهترین انتخاب شماست.